MÜSLÜMAN MATEMATİKÇİLER HAKKINDA BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?

MÜSLÜMAN MATEMATİKÇİLER HAKKINDA

BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?

HAREZMİ (780-850)

Cebir ilminin mucidi olduğunu,
Horasan’da doğmuş matematikçi, astronom ve coğrafyacı olduğunu,
Gençliğinin ilk yıllarında Bağdat’taki bilim atmosferinin varlığından etkilenerek Bağdat’a yerleştiğini,
Bağdat Saray Kütüphanesi’nin idaresinde, daha sonra bu kütüphanede yabancı eserlerin tercümesini yapmak amacıyla kurulan “Beyt’ül Hikme”de görevlendirildiğini,
Miladî 9. yüzyılda yazdığı “El-Cebir Ve’l Mukabele” adlı eserinin 600 yıl boyunca bilim dünyasında kullanıldığını,
Batıda Müslüman rakamları olarak bilinen 0,1,2,…,9 sembollerinden oluşan onluk sayı sistemini bulduğunu,
Batı dünyasının haberdar olmadığı sıfır sayısına bir sembol veren ve aritmetik işlemlerde kullanan kişi olduğunu,
İkinci dereceden bir ve iki bilinmeyenli denklemleri çözdüğünü,
830 yılında 70 bilim adamıyla birlikte bir dünya haritası çizdiğini,
1 derecelik meridyen yayının uzunluğunu hesapladığını,
Güneş ve ay tutulmalarına dair incelemelerini topladığı ”Zîcü’l-Harezmî” adlı eserinde astronomi için gerekli trigonometri bilgi ve cetvellerini verdiğini,
Algoritmayı bulduğunu,

biliyor muydunuz?

AHMET FERGANÎ (800 – 862)

9. yüzyılın başlarında doğduğunu, Batı’da “Alfraganus” olarak bilinen İranlı Müslüman astronom olduğunu,
Ay’daki “Alfraganus” kraterinin isminin ona ithafen verildiğini,
İlim tahsilini zamanın kültür merkezi olan Fergana’da yaptığını, sonra Bağdat’a gittiğini,
Kısa sürede astronomi ve matematik alanlarında kendisini kabul ettirdiğini,
Kainatın ve gezegenlerin hacim ve büyüklükleri ile birbirine uzaklıklarını inceleyerek yaptığı hesaplamaların Batı astronomisinde değişmez ölçüler olarak kabul edilerek asırlarca kullanıldığını,
Güneş’in yarıçapını 3250 Arap mili (6.410.000 metre) olarak hesapladığını,
Güneş’in bir yörüngesinin olduğunu ve kendi etrafında batıdan doğuya doğru döndüğünü ilk keşfeden âlim olduğunu,
41 yıl devam eden astronomi incelemelerinde enlemler arasındaki mesafeyi hesapladığını,
Güneş tutulmasını önceden tespit eden bir usûl bularak 842 yılında bir Güneş tutulması olacağını önceden tespit ettiğini,
Fizik ve mekanik alanlarında da çalışmalarda bulunarak, çizimini kendi hazırladığı ve yapımına nezaret ettiği Nil sularının hızını ve seviyesini ölçen “Mikyas ül-Cedid” adında bir alet yaptığını,

biliyor muydunuz?

SABİT İBNİ KURRA (826- 901)

Harran’da doğmuş ve yetişmiş, döneminin önde gelen matematikçi ve astronomlarından biri olduğunu,
Arapça, Yunanca, Süryânîce ve Rumca bildiğini,
Dünya’nın çapını hesaplayan ilk bilim adamı olduğunu,
Cebiri geometriye uygulayan ilk âlim olduğunu,
Çinlilerden sonra sihirli kareleri inceleyen ilk matematikçi olduğunu
Pisagor teoreminin genel bir ispatını yaptığını,
Sinüs teoreminin ispatını yaparak bunu astronomiye uyguladığını,
Eski Hint ve Yunan eserlerini Arapçaya çevirerek yok olmasını önlediğini,
Trigonometrinin Avrupa’da yayılmasında en etkili matematikçilerden biri olduğunu,
Newton’dan çok önce diferansiyel hesabını keşfettiğini,
Dağların oluşumu, Güneş ve Ay tutulması, deniz suyunun tuzlu oluşunun nedenleri, kızamık ve çiçek hastalığı gibi konular da dahil olmak üzere 79 eseri olduğunu,

biliyor muydunuz?

EL KİNDÎ (801-866)

Soylu bir ailenin çocuğu olarak Irak’ın Küfe şehrinde doğduğunu,
Dedesi Güney Arabistan’ın en büyük kabilelerinden biri olan Kinde’nin hükümdarı olduğu için Kindî olarak anıldığını,
Bir filozof, matematikçi, fizikçi, astronom, hekim, coğrafyacı ve hatta müzikte uzman olduğunu,
Eserlerinden dolayı “Arapların Filozofu” olarak bilindiğini,
Matematikte sayı sistemi üzerine dört kitap yazdığını ve modern aritmetiğin oluşmasında çok büyük katkıları olduğunu,
Ortaçağ Avrupa’sında “Alchindus” adıyla tanınan ilk İslam filozofu olduğunu,
Halife Me’mun’un 830 yılında kurduğu Beytü’l-Hikme’deki bilginler topluluğu arasında yer aldığını,
Aynı zamanda Yunanca eserleri Arapçaya çeviren ilk tercümanlardan biri olduğunu,
Felsefeden tıbba, matematikten astronomiye, ilahiyattan siyasete, psikolojiden diyalektiğe, astrolojiden kehanete ve optikten kimyaya kadar yirmi ayrı dalda 280’e yakın eser verdiğini,
Akla büyük yer veren “Meşşai Felsefe Akımı” nı ilk başlatan kişi olduğunu,
17 eseri Latinceye, 4’ü İbraniceye, modern dönemde ise 5’i Almancaya, 4’ü İtalyancaya, 2’şer tanesi de İngilizce ve Fransızcaya tercüme edilerek hem Ortaçağ hem de modern Avrupa’da tanındığını ve etkili olduğunu,
Ayrıca izafiyet teorisini bulan ilk kişi olduğunu,

biliyor muydunuz?

EBU’L VEFÂ EL-BÛZCÂNÎ (940-998)

İran’da bulunan Buzgan kasabasında doğduğu için “Buzcânî” olarak anıldığını,
Matematikçi ve astronom olduğunu,
İlim tahsiline amcasının yanında başladığını,
959 yılında Bağdat’a gittiğini ve ölene kadar orada kaldığını,
Batlamyus ve Diopantus’un eserlerini inceleyip açıkladığını,
Astronomi alanında Ay’ın hareketleri üzerine çalışmalar yaptığını,
Yıldızların eğimlerinin kesin ve doğru bir şekilde ölçülebilmesi için bir duvar oktantı geliştirdiğini,
Trigonometri çizelgelerinde hesaplamalar yapmak için gelişmiş metotlar ürettiğini ve küresel trigonometrideki bazı problemlerin çözümü için yeni yöntemler keşfettiğini,
Astronomik yöntemler için sinüs ve tanjant değerlerini gösteren çizelgeleri 15’er dakikalık açı aralıklarıyla hesapladığını,
Trigonometrideki sekant fonksiyonunun da kâşifi olduğunu,
Cebir ilmi üzerinde de derinlemesine çalıştığını ve o zamana dek bilinmeyen dördüncü dereceden denklemlerin çözümünü gerçekleştirdiğini,
Ay üzerindeki bir kratere O’na ithafen “Abul Wafa” adı verildiğini,
“El Zic el-Vâzıh” adlı bir astronomi cetveli hazırladığını,

biliyor muydunuz?

MACRİTÎ (950- 1007)

Endülüs’te yetişen ünlü kimya ve matematik âlimi olduğunu,
Madrid’de doğduğu için Macritî olarak anıldığını,
Astronomi, yıldız ve gezegenlerin hareketleri ile ilgili çok geniş ve esaslı bilgiye sahip olduğunu,
Batlamyus’un gök haritası üzerine ilk defa notlar düşen ve astronomik cetvellerdeki hataları düzeltme yolunda faaliyet gösteren bir âlim olarak Avrupa’da tanındığını,
Cordoba’da bugünkü anlamda tam bir ilimler akademisi olan bir medrese inşa ettirdiğini,
İlk ciddi yüzey hesaplamalarını yapan kişi olduğunu,
Matematikte özellikle sayılar teorisi ve öklit geometrisi üzerinde çalışarak eserler yazdığını,
“Adad-ı mütehabbe” ve “Amicable numbers” (arkadaş sayılar) denilen ve sevgiye sebep olduğu düşünülen sayılar üzerine çalışmalar yaptığını,
Kurtuba (Cordoba)’da vefat ettiğini,

biliyor muydunuz?

Fatma BÜYÜKKEÇECİ